Θεραπεία της Μεθοριακής Διαταραχής Προσωπικότητας

Η θεραπεία της Μεθοριακής Διαταραχής Προσωπικότητας θεωρείται πολύ δύσκολη.

Στο ιδανικό της σχήμα περιλαμβάνει ψυχοθεραπευτική ομάδα από ψυχίατρο, ψυχολόγο, κοινωνικό λειτουργό και πραγματοποιείται με ψυχολογικές παρεμβάσεις (ψυχοθεραπείες), κοινωνικές παρεμβάσεις και διευθετήσεις και ίσως και φαρμακευτική αγωγή. Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τύποι ψυχοθεραπειών και όλες έχουν ένα κοινό σημείο: να βοηθήσουν τον πάσχοντα να κατανοήσει καλύτερα το πώς σκέφτεται και το πώς αισθάνεται.

Κοινός τελικός τους στόχος είναι να αποκτήσει το άτομο καλύτερη αίσθηση ελέγχου πάνω στις σκέψεις και τα συναισθήματά του

Διαλεκτική Θεραπεία Συμπεριφοράς (Dialectical Behavior Therapy)

Η Διαλεκτική θεραπεία Συμπεριφοράς (ΔΘΣ) είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας σχεδιασμένη ειδικά για τη θεραπεία της Μεθοριακής Διαταραχής Προσωπικότητας και στηρίζεται στην ιδέα ότι δύο βασικοί παράγοντες συμβάλλουν στο να εμφανίσει κανείς αυτή την πάθηση.

1. το άτομο είναι συναισθηματικά ευάλωτο (ευαίσθητο). Για παράδειγμα ακόμη και το πιό απλό θέμα να το κάνει να αισθάνεται πολύ μεγάλη ένταση (άγχος)
2. το άτομο μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον που τα συναισθήματά του απορρίπτονταν από το περιβάλλον του, βιώνοντας έτσι μια συνεχή ματαίωση. (πχ. “δεν έχεις δικαίωμα να νιώθεις στενοχωρημένος” ή “είσαι χαζός που νιώθεις άγχος”.

Αυτοί οι δύο παράγοντες, τροφοδοτούν ο ένας τον άλλον και δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο: το άτομο βιώνει έντονα και δυσάρεστα συναισθήματα και ταυτόχρονα νιώθει ενοχές γιατί βιώνει αυτά τα συναισθήματα. Μεγαλώνοντας λοιπόν το παιδί, αισθάνεται ότι έχοντας αυτά τα συναισθήματα “δεν είναι καλός άνθρωπος” ή “δεν αξίζει τίποτε”. Στη συνέχεια αυτές οι σκέψεις (“δεν είμαι καλός άνθρωπος-δεν αξίζω τίποτε”) του δημιουργούν ακόμη πιό δυσάρεστα συναισθήματα και ούτω καθεξής.

Ο στόχος της Διαλεκτικής Θεραπείας Συμπεριφοράς είναι να σπάσει αυτόν τον φαύλο κύκλο με βάση δύο εργαλεία:

1. την “νομιμοποίηση” των συναισθημάτων του πάσχοντος. “Εχεις δικαίωμα να νιώθεις όπως νιώθεις, τα συναισθήματά σου είναι αληθινά και δικαιούσαι να απαιτείς να γίνουν αποδεκτά από τους άλλους
2. την “διαλεκτική σχολή σκέψης” που λέει ότι σπάνια τα πράγματα στη ζωή είναι ή μαύρα ή ασπρα και επομένως είναι σημαντικό να είναι κανείς ανοικτός (δεκτικός) σε ιδέες και απόψεις αντίθετες από τις δικές του

Με αυτά τα δύο εργαλεία ο ψυχοθεραπευτής θα προσπαθήσει να πετύχει τη βελτίωση της συμπεριφοράς. Θα αποδεχτεί το δικαίωμα του πάσχοντα ο οποίος κάτω από την πίεση έντονης στενοχώριας μπορεί να έχει κάνει κάποια αυτο-καταστροφική πράξη, ενώ ταυτόχρονα θα προσπαθήσει να κλονίσει την πεποίθηση του ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίζει τη στενοχώρια.

Ο τελικός στόχος της Διαλεκτικής Θεραπείας Συμπεριφοράς είναι να βοηθήσει τον ασθενή να απελευθερωθεί από τον πολύ στενό και δύσκαμπτο τρόπο θεώρησης της ζωής του, των σχέσεών του και του κόσμου και μ’ αυτο τον τρόπο να απαλλαγεί από αυτη την νοσηρή και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.

Θεραπεία Ορθής Σημασιοδότησης (Mentalization Based Therapy^**)

Η Θεραπεία Ορθής Σημασιοδότησης έχει σαν αφετηρία την άποψη ότι τα άτομα με Μεθοριακή Διαταραχή Προσωπικότητας δεν έχουν ικανότητα ορθής σημασιοδότησης. Η σημασιοδότηση (mentalisation) είναι η ικανότητα “της σκέψης για την σκέψη”, δηλαδή η ικανότητα να εξετάζει κανείς τις ίδιες του τις σκέψεις και απόψεις και να μπορεί να εκτιμά αν αυτές είναι χρήσιμες και ρεαλιστικές (είναι αντικειμενικά βάσιμες).

Για παράδειγμα: ένας άνθρωπος με Μεθοριακή Διαταραχή Προσωπικότητας έχει ξαφνικά μία έντονη επιθυμία (παρόρμηση) αυτοτραυματισμού και τη διάθεση να την πραγματοποιήσει χωρίς να κάν να το ξανασκεφτεί. Εκείνη την ώρα λείπει η ικανότητα “αυτο-συγκράτησης” και “αυτο-εξέτασης” αυτής της παρόρμησης. Λείπει η ικανότητα να σκεφτεί το εξής “αυτός ο τρόπος που σκέφτομαι δεν είναι υγιής ή σωστός και σκέφτομαι έτσι απλώς επειδή αυτή τη στιγμή είμαι αναστατωμένος”.

Μιά άλλη επίσης βασική πλευρά ορθής σημασιοδότησης είναι η αναγνώριση ότι και οι άλλοι έχουν τις δικές τους σκέψεις, συναισθήματα, απόψεις, επιθυμίες ή ανάγκες και δίνουν τις δικές τους ερμηνείες οι οποίες δεν είναι απαραίτητο να είναι οι ίδιες μ’ αυτές που δίνει ο πάσχων. Και όχι μόνο αυτό αλλά πρέπει κανείς να υπολογίζει και τις πιθανές επιπτώσεις που θα έχουν οι πράξεις του στους άλλους.

Ο στόχος τελικά της Θεραπείας Ορθής Σημασιοδότησης (Mentalization-Based Therapy) είναι να βελτιώσει την ικανότητα του πάσχοντος να αναγνωρίζει τις συναισθηματικές καταστάσεις του ίδιου αλλά και των άλλων και να τον εκπαιδεύσει στον “αναστοχασμό” και την επαναξιολόγηση των σκέψεων που έχει για τον εαυτο του και τους άλλους.

Άλλες ψυχοθεραπείες που προτείνονται ^***

• Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία (Cognitive Behavior Therapy): Μπορεί να βοηθήσει τον ασθενή να εντοπίσει και να τροποποιήσει βασικές αρχές σκέψεις και συμπεριφορές που είναι υπεύθυνες για λανθασμένες εκτιμήσεις για τον εαυτό του ή τους άλλους
• Θεραπεία Πλαισίου (;) ^** (Schema-Focused Therapy): Στηρίζεται στην ιδέα ότι η Μεθοριακή Διαταραχή Προσωπικότητας πηγάζει από μία δυσλειτουργική “εικόνα εαυτού” (self-image), η οποία πιθανότατα οφείλεται σε αρνητικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας και αυτό επηρεάζει τον τρόπο αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον και τους άλλους και τον τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων.

Φάρμακα

Βασικά τα φάρμακα δε θεωρούνται θεραπεία πρώτης γραμμής για την Μεθοριακή Διαταραχή Προσωπικότητας γιατί δεν είναι βέβαιο ότι τη βελτιώνουν. Εν τουτοις σε αρκετές περιπτώσεις χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση κάποιων συγκεκριμένων συμπτωμάτων της νόσου όπως έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις, κατάθλιψη, έντονη ψυχοκινητική ανησυχία κλπ.
 
 

^* Προτείνονται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Αγγλίας-NHS
^** Η απόδοση του όρου στα ελληνικά είναι δική μας.
^*** Προτείνονται από το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ – ΝΙΜΗ