Notice: Undefined variable: custom_content in /home/doctorbabis0cgr/public_html/wp-content/plugins/code-snippets/php/snippet-ops.php(484) : eval()'d code on line 7
Εκτός από το ζήτημα της αυτο-συνείδησης του θανάτου, άλλο ένα ζήτημα που σχετίζεται μoναδικά με τον άνθρωπο, είναι το ζήτημα του νοήματος της ζωής. Ο άνθρωπος είναι το μόνο ον στο οποίο μπορεί να τεθεί το ερώτημα: ποιό είναι το νόημα της ζωής (του);
Το παράδοξο του νοήματος της ζωής
Υπάρχει μια τελείως φυσική και απο τα μέσα μας προερχόμενη διάθεση να θελουμε να δώσουμε κάποια αξία και νόημα στη ζωή μας και στον κόσμο. Κι εδώ ξεκινά το πρόβλημα: ο κόσμος σ’ αυτό το θέμα είναι “σιωπηλός” δεν έχει κάτι να μας απαντήσει. Αυτό το γεγονός ότι θέλουμε σώνει και καλά να δώσουμε κάποιο νόημα σε ένα κόσμο ο οποίος δε φαίνεται να έχει από μόνος του καποιο νόημα είναι “Το παράδοξο” του νοήματος της ζωής όπως το αποκαλούν οι υπαρξιστές και αποτελεί μία ακόμη πηγή του πιθανού άγχους για τον άνθρωπο.
Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει ο σημερινός άνθρωπος αυτό το “παράδοξο” είναι συνήθως η ένταξη κατ’ αρχή σέ ένα σύστημα αξιών ή σε μια ιδεολογία. Απο κεί και πέρα αυτή η ιδεολογία γίνεται ό τυφλοσούρτης, ο αναμφισβήτητος νοηματοδότης των πάντων στη ζωή του ανθρώπου. Η διαδικασία αυτή είναι υποσυνείδητη (unconscious) και πραγματοποιείται με ενα είδος “ταυτοποίησης ομάδας” (group identification) ή συμβάσεων (κατά συνθήκην αληθειών). Τελικά ο άνθρωπος κάνει “αυτό που πρέπει να κάνει με βάση την ένταξή του” χωρίς ποτε να εξετάζει το πόσο αυτή η πράξη είναι αυτό που πραγματικά θέλει ή του ταιριάζει. Το αίσθημα ότι ανήκει σε μία ομάδα δίνει νόημα σε κάθε πράξη όταν αυτή είναι σύμφωνη με τις αξίες της ομάδας. Εδώ ακριβώς είναι και ένα μέρος του προβλήματος: οτι παίρνοντας τις αξίες της ομάδας που ανήκει το άτομο ώς δεδομένες, δεν αναρωτιέται ποτέ για την πραγματική τους αξία. Στις δυτικές κοινωνίες παραδείγματος χάριν, το νόημα και ο σκοπός έχουν καταφέρει να ταυτιστούν με την απόκτηση χρήματος και υλικών αγαθών. Ετσι πολλοί, το νόημα της ζωής το βλέπουν στα φαντεζί αυτοκίνητα, τα σινιέ ρούχα, την τελευταία τεχνολογία στα μηχανήματά. Με αυτό τον τρόπο αποκτά νόημα η ζωή τους. Αν δεν υπάρχουν αυτά, τότε και η ζωή τους δεν έχει νόημα, δεν έχει αξία.
Παράλληλα η χωρίς συζήτηση αποδοχή των αξιών της ομαδας που ανήκει ο άνθρωπος έχει σαν αποτέλεσμα να γινεται απορριπτικός ή και εχθρικός απέναντι σ’ όσους έχουν διαφορετικό σύστημα αξιών. Επειδή οι αξίες “μας”, μας δημιουργούν το αίσθημα ότι έχουμε μια αξία, έχουμε την τάση να υπερασπίζουμε τη δική μας κοσμο-αντίληψη (worldview) “πάση θυσία”, γινόμαστε μάρτυρες και απολογητές της κοσμοαντίληψης που έχουμε εντάξει τον εαυτό μας.
Η ζωή έχει νόημα, απλά εμείς δεν μπορούμε να το συλλάβουμε
Πολλοί διανοητές προσπάθησαν να ασχοληθούν με το νόημα της ζωής. Ο Αλμπέρ Καμύ το χαρακτήρισε ώς το πιό επείγον από όλα. Ο Κάρλ Γιούγκ το θεωρεί την ανακάλυψη του νοήματος της ζωής ώς το γεγονός που θα μας βοηθήσει να αντέξουμε το βάρος των περισσότερων αν όχι όλων των άλλων ερωτημάτων. Ο Viktor E. Frankl1 θεωρεί ότι το απόλυτο νόημα της ζωής δεν μπορεί να το συλλάβει ο άνθρωπος με τις πεπερασμένες δυνατότητές του. Ο άνθρωπος απλώς πρέπει να αποδεχτεί, ισχυρίζεται ο Frankl, οτι δεν μπορεί και δεν πρόκειται ποτε να συλλάβει το νόημα της ζωής του.
Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο επειδή και η κουλτούρα της κοινωνίας μας εκτός από επιφανειακή πηγή νοηματοδότησης μας δημιουργεί επίσης αρκετή σύγχυση και περισπασμούς ώστε να μήν έχουμε και τόσο πολύ καιρό για βαθύτερη σκέψη ή βαθύτερη αίσθηση γύρω από το ζήτημα του θανάτου ή του νοήματος. Παραδείγματα: βιντεοπαιχνίδια, ταινίες, τηλεόραση, άχρηστα πράγματα που μπορεί να βρει κανείς στο Ιντερνετ τα οποία μας κρατούν στην “ευχάριστη” άγνοια μας.
Η δουλειά του υπαρξιστικού ψυχοθεραπευτή είναι ιδιαίτερα απαιτητική και πολύπλοκη καθώς θα προσπαθεί να βοηθήσει τον ασθενή του να επεξεργαστεί το πρόβλημα του νοήματος της ζωής του.
1. Viktor E. Frankl, Man’s Search for Meaning, p.142