Notice: Undefined variable: custom_content in /home/doctorbabis0cgr/public_html/wp-content/plugins/code-snippets/php/snippet-ops.php(484) : eval()'d code on line 7
Υπαρξιακή μοναξιά
Το τελευταίο σε σειρά αλλά όχι και σε σημασία άρθρο μας για τα βασικά ζητήματα της υπαρξιστικής θεραπείας είναι το ζήτημα της υπαρξιακής μοναξιά ς.
Και μαζί και μόνος…
Η υπαρξιακή μοναξιά ή υπαρξιακή απομόνωση ή μοναχικότητα είναι κάτι πολύ περισσότερο από τη φυσική απομάκρυνση από τους άλλους ανθρώπους. Σε κάθε άνθρωπο υπάρχουν στιγμές οπου βιώνει ο καθένας μόνος του και τελείως ιδιωτικά τις σκέψεις, τις επιθυμίες και τα συναισθήματά του. Γιατί ο χώρος της ύπαρξης μου έχει θέση μόνο για ένα πρόσωπο: εμένα. Είμαι ο μοναδικός ιδιοκτήτης του σώματός μου, ο μοναδικός καθοδηγητής του.
Παρόλα αυτά, όσο κι άν διαφοροποιείται ο εαυτός μας από τον “άλλον”, ταυτόχρονα συνδέονται με μιά βαθιά και άρρηκτη σχέση. Υπάρχουμε μόνοι μας, στη μοναξιά μας αλλά ταυτόχρονα δίπλα και μαζί με τον άλλον. Τον άλλον που γνωρίζει μερικές φορές πολύ καλύτερα από μας πώς είναι παραδείγματος χάριν το πίσω μέρος του κεφαλιού μας, ή πόσες ρυτίδες κάνει το μέτωπό μας όταν ανησυχούμε. Μπορώ να δω άμεσα (και όχι μέσα από καθρέφτη) μόνο το μισό μου σχεδόν σώμα. Το κεφάλι, η πλάτη μου κλπ δεν τα βλέπω παρά έμμεσα κι αυτό σπάνια. Οι άλλοι με βλέπουν “ολόκληρο” ενώ εγώ όχι. Λείπουν βασικά κομμάτια από την εικόνα του σώματός μου έτσι που μερικές φορές δεν μπορώ να τα αναγνωρίσω σε μια φωτογραφία ή στον καθρέφτη. (“Εγώ είμαι αυτός;”)
Φανταστείτε τον εαυτό σας μόνο σε ένα δωμάτιο να σιγοτραγουδά ένα παλιό παιδικό τραγουδάκι κάνοντας και τις ανάλογες κινήσεις επειδή ειστε μόνος σας και κανείς δε σας βλέπει. Ξαφνικά διαπιστώνετε ότι κάποιος σας βλέπει. Σταματάτε αμέσως και ενδεχομένως κοκκινίζετε (ντροπή) ή θυμώνετε καθώς αντιλαμβάνεστε ότι είστε το αντικείμενο παρατήρησης κάποιου. Ντροπή και άγχος είναι τα πιό συνηθισμένα συναισθήματα που νιώθει κανείς σε αντίστοιχες καταστάσεις.
Υπάρχουμε μόνοι μας αλλά όμως σε έναν κόσμο μαζί με άλλους. Τα έντονα συναισθήματα αλλοτρίωσης από και ταυτόχρονα συνύπαρξης με τους άλλους είναι πολύ δύσκολο να τα διαχειριστεί ο άνθρωπος και συχνά αναπτύσσει αρρωστημένους τρόπους σχέσης με τον άλλον. Πολλοί υπαρξιστικοί θεραπευτές διακρίνουν δύο λανθασμένους τρόπους σχέσης με τον άλλον.
Μαζοχιστικό και σαδιστικό άτομο
Το μαζοχιστικό άτομο αντιμετωπίζει το ζήτημα της διαφοράς από τον άλλον αρνούμενο ότι είναι ξεχωριστό άτομο. Συγχωνεύεται, γίνεται ένα με τον “άλλον”, δημιουργεί μία αγχώδη εξάρτηση από τον “άλλον”. Τον “κοιτάζει στα μάτια” και περιμένει να τον ορίσει, να του πει ποιός είναι και τί να κάνει και πώς να ζήσει τη ζωή του. Εχουμε εδώ μια άρνηση της διαφορετικότητας εαυτού. Αυτό το είδος των ατόμων προφυλάσσει τον εαυτο του από το τρομακτικό υπαρξιακό άγχος κατεβάζοντας τον εαυτό του στο επίπεδο του αντικειμένου και συγχωνευοντας τον με τον άλλον. Αρνείται να σταθεί στα δικά του πόδια και παραμελεί τις δικές του δυνατότητες λαμβάνοντας υπόψη μόνο τις δυνατότητες του “άλλου”.
Το σαδιστικό άτομο αντιμετωπίζει το ζήτημα της διαφοράς από τον άλλον αρνούμενο την ύπαρξή του άλλου ώς “άτομο” και υποβιβάζοντάς τον στο επίπεδο του “αντικειμένου” ή πράγματος το οποίο επομένως μπορεί να το αγνοήσει, να το ταπεινώσει, να το χειριστεί ή να το ελέγξει. Το σαδιστικό άτομο να αρνείται να αναγνωρίσει ότι ο αυτό το ίδιο καθορίζεται σε ένα βαθμό από την ύπαρξη του “άλλου”. Αποφεύγει έτσι το πρόβλημα της υπαρξιακής απομόνωσης αρνούμενος τον “αλλον”. Ταυτόχρονα βέβαια αρνείται και την ύπαρξη του κόσμου. Σε αυτή την περίπτωση τα αισθήματα έλλειψης δύναμης και υπαρξιακής απομόνωσης αντιμετωπίζονται με την ψευδαίσθηση της κυριαρχίας και του ελέγχου. Υποβιβάζοντας τον άλλον σε “αντικείμενο”-πράγμα, ο σαδιστής αισθάνεται μία τεχνητή ανύψωση του εαυτού αλλά χάνει τη δυνατότητα να σχετιστεί με τον “άλλον” ώς ομότιμο πρόσωπο.
Η πρόκληση του θεραπευτή
Είναι φανερό ότι τελικά ο μαζοχιστικός και ο σαδιστικός τρόπος σχέσης με τον “άλλον” δεν είναι παρά οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Ο μαζοχιστικός αναζητά ασφάλεια αφήνοντας τον “άλλον” να τον καταπιεί, να κρυφτεί μέσα του, και ο σαδιστικός αναζητά την ασφάλεια καταπίνοντας ή αγνοώντας τον “άλλον”.
Ο υπαρξιστικός θεραπευτής έχει σα στόχο να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να αναπτύξει αυτή τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην ταύτιση και τη διαφοροποίηση από τον άλλον. Να τον βοηθήσει να αντιληφθεί πόσο μοναδική και ανεπανάληπτη είναι η ύπαρξη του και ταυτόχρονα πόσο μεγάλη ανάγκη έχει αυτή η μοναδική και μοναχική και ανεπανάληπτη ύπαρξη, την ύπαρξη του “άλλου”.