Ψυχιατρικά Συμπτώματα της Πάρκινσον

bbk-parkDatScan

Τα κινητικά συμπτώματα της πάρκινσον είναι πολύ γνωστά και αναγνωρίζονται εύκολα σε κάποιον που έχει την νόσο.

Αυτό που δεν ήταν ώς τώρα και πολύ αναγνωρισμένο ήταν τα Ψυχιατρικά Συμπτώματα της Πάρκινσον τα οποία όλο και περισσότερο τελευταία αναδεικνύονται ώς ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της νόσου που έχουν σοβαρές συνέπειες στην πορεία της νόσου, στην ποιότητα ζωής των ασθενών αλλά και στη γενικώτερη επιβάρυνση του οικογενειακού περιβάλλοντος ενός ασθενούς με νόσο Πάρκινσον.

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες μελέτες αναδεικνύουν αυτή την πλευρά της κλινικής εικόνας της νόσου που περιλαμβάνει την άνοια (Parkinson Disease Dementia-PDD), την κατάθλιψη και την ψύχωση της νόσου Πάρκινον.

Ανάμεσα στα πρόσφατα ευρήματα είναι ότι μιά ήπια γνωστική διαταραχή (Mild Cognitive Impairment) που είναι συνήθως πρόδρομος της Παρκινσονικής Ανοιας παρατηρείται σε ορισμένους ασθενείς με Πάρκινσον, ήδη από τα πρώτα 1-2 χρόνια της νόσου.

Όμως εκτός της άνοιας, σε ένα σημαντικό αριθμό ασθενών με Πάρκινσον είναι δυνατόν να εμφανιστεί και άλλη ψυχιατρική εικόνα όπως αυτή της κατάθλιψης ή της ψύχωσης της Πάρκινσον με ιδιαίτερα δικά τους χαρακτηριστικά.

 

Ηπια γνωστική διαταραχή και άνοια

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ήδη ότι ο κίνδυνος για έναν ασθενή με νόσο Πάρκινσον, να εμφανίσει ήπια γνωστική διαταραχή ή άνοια είναι πέντε (5) φορές μεγαλύτερος από έναν συνομήλικό του που δεν έχει τη νόσο Πάρκινσον.

Σε άλλη μεγάλης κλιμακας μελέτη ξεχώρισαν δύο ομάδες ανθρώπων με νόσο Πάρκινσον. Η πρώτη και μεγαλύτερη ομάδα δεν εμφάνισε γνωστική διαταραχή. Η δεύτερη όμως ομάδα ασθενών με νόσο του Πάρκινσον εμφάνισε γνωστική διαταραχή και μάλιστα με ρυθμό εξέλιξης αντίστοιχο με αυτό που εμφανίζουν όσοι πάσχουν από Alzheimer. Είχε ενδιαφέρον το γεγονός ότι σε αυτούς τους ασθενείς, με μια εξειδικευμένη εξέταση (SPECT) παρατηρήθηκαν βλάβες και σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου όπως μετωπιαίες και κροταφοβρεγματικές περιοχές οι οποίες προφανώς συνδεόταν με τις γνωστικές διαταραχές που εμφανίζονται στη νόσο Πάρκινσον.

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ήπιας γνωστικής διαταραχής της νόσου Πάρκινσον
Η ήπια γνωστική διαταραχή στην Πάρκινσον έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: προσβάλλει κυρίως

  • τις επιτελεστικές (executive) λειτουργίες, που είναι η δυσκολίες στη διαμόρφωση ή αλλαγή αντιλήψεων για ένα θέμα, διαμόρφωση στόχων και σχεδιασμός για την επίτευξή τους, αντιπαράθεση επιχειρημάτων, αξιολόγηση καταστάσεων κλπ
  • οπτικοχωρική αντίληψη, όπου ο ασθενής δυσκολεύεται να διακρίνει ένα πεντάγωνο από ένα εξάγωνο, ή να μετρήσει σωστά τα παράθυρα ενός χώρου, να περιγράψει τη διαδρομή που ακολούθησε ερχόμενος από ένα σημείο της πόλης στο σπίτι κλπ
  • μνήμη (κυρίως την ανάκληση)
  • ροή της σκέψης, την οποία επιβραδύνει (“bradyphrenia”) με αποτέλεσμα ο ασθενής να μήν μπορεί να παρακολουθήσει γρήγορες συζητήσεις κλπ
bbk-exelon
“Αυτοκόλλητο” Patch Exelon

Το γεγονός ότι τα περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα δεν βελτιώνονται με τη χορήγηση L-Dopa που βελτιώνει τις κινητικές διαταραχές της νόσου, σημαίνει ότι υπάρχουν και άλλα νευροχημικά συστήματα, εκτός της ντοπαμίνης που πάσχουν ή δυσλειτουργούν στη νόσο του Πάρκινσον. Ενα από αυτά φαίνεται ότι είναι το χολινεργικό σύστημα και η υπόθεση αυτή τεκμηριώνεται από το γεγονός ότι ή άνοια στην νόσο του Πάρκινσον βελτιώνεται με τη ριβαστιγμίνη (Exelon).

 

 

Άγχος, κατάθλιψη, απάθεια

Αγχος Το να αισθανθεί κάποιος άγχος ή και μια ανησυχία όταν διαπιστώσει ότι πάσχει από την νόσο του Πάρκινσον είναι λίγο-πολύ φυσιολογικό. Ομως δε μιλάμε γι αυτό το άγχος. Υπάρχει ένα άγχος το οποίο είναι σύμπτωμα της νόσου Πάρκινον και όχι μιά απλή αγχώδης αντίδραση στη διάγνωση.

Το άγχος που είναι σύμπτωμα της νόσου Πάρκινσον οφείλεται σε νευροχημικές διαταραχές που προκαλούνται από την νόσο στον εγκέφαλο. Εχει υπολογιστεί ότι ένα ποσοστό από 25 ώς 45% των ασθενών θα εμφανίσουν αυτό το άγχος σε κάποια φάση της νόσου του Πάρκινσον. Η πορεία αυτού συμπτώματος (του άγχους) δεν αντιστοιχεί με την πορεία των κινητικών συμπτωμάτων και μπορεί να εμφανιστεί εντονότερο στην αρχική ή σε κάποια άλλη φάση της νόσου.

Το άγχος σε συνδυασμό με την κατάθλιψη της Πάρκινσον, μπορεί ορισμένες φορές να προκαλούν μεγαλύτερη επιβάρυνση και αναπηρία σε έναν ασθενή από τα κινητικά συμπτώματα της νόσου και δεν πρέπει να υποτιμώνται κατά την εκτίμηση της νόσου από τον γιατρό.

bbk-P-face

Κατάθλιψη Περίπου το 60% των ασθενών με νόσο Πάρκινσον εμφανίζουν ήπια ή μέσης βαρύτητας κατάθλιψη. Κι αυτό γιατί όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές, η ίδια η νόσος είναι αυτή που προκαλεί τις νευροχημικές διαταραχές που είναι υπεύθυνες για την κατάθλιψη της Πάρκινσον γιατί η Πάρκινσον επηρεάζει πολλές περιοχές του εγκεφάλου που έχουν σχέση με τον έλεγχο του συναισθήματος και την παραγωγή της σεροτονίντης. Μιά άλλη επίσης πλευρά που υπολειτουργεί στους ασθενείς είναι ο μετωπιαίος λοβός του εγκεφάλου ο οποίος σχετίζεται επίσης με το συναίσθημα.

Η συνυπάρχουσα στη νόσο κατάθλιψη δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής του θεράποντα ιατρού και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται όπως όλες οι καταθλίψεις με αντικαταθλιπτικά. Συμπληρωματικά μπορεί να εφαρμοστεί και γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία η οποία φαίνεται ότι μπορεί να βοηθήσει κάποιους ασθενείς.

Οταν τα παράπονα του ασθενούς δεν αντιστοιχούν με την ένταση των κινητικών συμπτωμάτων της Πάρκινσον, πρέπει ο γιατρός να υποψιασθεί και να διερευνήσει την πιθανότητα  να υπάρχει κατάθλιψη της Πάρκινσον ώστε να γίνει η αντιμετώπισή της.

Απάθεια Παρατηρείται σε ένα ποσοστό 40-60% των ασθενών με Πάρκινσον. Πρέπει να ξεχωρίσουμε καταρχή την απάθεια από την κατάθλιψη: Στην κατάθλιψη έχουμε συναίσθημα, έχουμε αισθήματα ενοχής, τύψεις, κλπ. Στην απάθεια το συναίσθημα είναι εντελώς flat – επίπεδο, ή δεν υπάρχει καθόλου. Μερικά σημάδια της απάθειας είναι:

  • ο ασθενής χρειάζεται συνεχείς προτροπές για να κάνει οτιδήποτε. Να ξυριστεί, να βγεί έξω, να σηκωθεί από τον καναπέ που κάθεται κλπ
  • δεν έχει κανένα ενδιαφέρον να πάει πουθενά
  • δεν θέλει να τον “ενοχλούν” μιλώντας του ή ζητώντας του να κάνει διάφορα πράγματα
  • μπορεί να κάθεται όλη μέρα στον καναπέ μπροστά στην τηλεόραση χωρίς να κάνει τίποτε

Άμεση φαρμακευτική αντιμετώπιση της απάθειας δεν υπάρχει. Μερικές φορές μπορεί να φανούν χρήσιμα κάποια αντι-ανοϊκα, διεγερτικά ή ορισμένα είδη αντικαταθλιπτικών. Άλλα μέτρα που μπορούμε να πάρουμε:

  • Βελτίωση του ύπνου (οι διαταραχές ύπνου είναι επίσης πολύ συχνές σε ανθρώπους με Πάρκινσον)
  • Φροντίδα για διατήρηση οποιωνδήποτε δραστηριοτήτων εκτός σπιτιού υπήρχαν (καθημερινός περίπατος, καφενείο, εκκλησία κλπ). Κατάστρωση, άν είναι δυνατόν, ενός πλάνου δραστηριοτήτων για κάθε μέρα
  • Δημιουργία νέων ενδιαφερόντων ή χόμπυ κλπ.

 

Ψύχωση της Πάρκινσον

Περίπου στο ένα τρίτο (1/3) των ασθενών με Πάρκινσον εμφανίζονται και ψυχωσικά Hallucinosisσυμπτώματα, το πιό συνηθισμένο από τα οποία είναι οι οπτικές ψευδαισθήσεις. Οι πάσχοντες δηλαδή βλέπουν πράγματα που δεν υπάρχουν. Συνήθως οι πάσχοντες περιγράφουν ότι βλέπουν διάφορα “ζωάκια” ή “μαμούνια” ή ακόμη και “μικρά ανθρωπάκια” τα οποία τους δημιουργούν πολύ έντονο άγχος ακόμη και όταν καταλαβαίνουν ότι αυτά δεν υπάρχουν.

Μια βαρειά λοίμωξη ή ακόμη και κάποια ντοπαμινεργικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της Πάρκινσον, μπορούν να συμβάλλουν στην εμφάνιση τέτοιων ψευδαισθήσεων. Τα αποτελέσματα τελευταίων μελετών πάντως δείχνουν ότι τα ψυχωσικά συμπτώματα όπως οι ψευδαισθήσεις αποτελούν μάλλον ένα χαρατηριστικό της νόσου Πάρκινσον παρά μια παρενέργεια των ντοπαμινεργικών (αντι-παρκινσονικών) φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της νόσου. Αυτό έχει τη σημασία του γιατί φαίνεται ότι η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η χορήγηση αντιψυχωσικών φαρμάκων παρά η μείωση των φαρμάκων αυτών.

Το κακό όμως είναι ότι όλα σχεδόν τα αντιψυχωσικά φάρμακα επιδεινώνουν τα κινητικά συμπτώματα της Πάρκινσον ενώ άλλα δεν είναι αρκετά αποτελεσμάτικά. Μόνο ένα παλιό φάρμακο, η κλοζαπίνη (Leponex) σε μικρές δόσεις 25-50mg, έδειξε να βελτιώνει σημαντικά τα ψυχωσικά συμπτώματα της Πάρκινσον, χωρίς να επιδεινώνει παράλληλα την κίνηση του ασθενούς. Κι αυτό όμως έχει πολύ σπάνιες αλλά μερικές φορές σοβαρές παρενέργειες.

Ετσι ο αγώνας του γιατρού για την αντιμετώπιση ταυτόχρονα των κινητικών και των ψυχικών συμπτωμάτων του ασθενή με τη νόσο του Πάρκινσον, γίνεται ιδιαίτερα περίπλοκος αλλά και συναρπαστικός απαιτώντας ιδιαίτερες γνώσεις, εμπειρία αλλά καιι τη δημιουργία μίας ισχυρής “θεραπευτικής συμμαχίας“, γιατρού-ασθενή.

 

 

Επόμενο: Η αντιμετώπιση της Πάρκινσον

(Visited 6,492 times, 101 visits today)