50 Συμβουλές για όσους έχουν ψυχιατρικό πρόβλημα

Πρόκειται για ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Psychiatric Times (access date: 21.12.2019) και αποτελεί ένα απόσταγμα εμπειρίας του ψυχιάτρου Dr. Allen Frances, MD¹ μετά από 50 χρόνια άσκησης της ψυχιατρικής στις ΗΠΑ. Άλλοτε σαν καλός φίλος, άλλοτε σαν στοργικός γονιός κι άλλοτε σαν διακεκριμένος επιστήμονας, ο κ.Frances μας δίνει μία σύμβουλή για κάθε χρόνο εμπειρίας του. Βρήκα ότι οι συμβουλές που δίνει είναι απαντήσεις σε ερωτήματα που καθημερινά ακούμε κι εδώ στην Ελλάδα. Έτσι διατύπωσα εγώ τις ερωτήσεις ώστε η κάθε συμβουλή του διακεκριμένου επιστήμονα να αποτελεί απάντηση σε μία ερώτηση. Οι ερωτήσεις που ακολουθούν σχετίζονται με την ψυχοθεραπεία.

Μέρος Δεύτερο (14-33): Ψυχοθεραπεία – Ψυχοφάρμακα

14 - Ψυχοθεραπεία ή Φάρμακα;

Μερικές φορές όταν τα προβλήματα είναι ήπια, μια κατάλληλη ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι αρκετή. Άλλες φορές πάλι ακόμη κι όταν χρειάζονται φάρμακα, μπορεί και η ψυχοθεραπεία να έχει ένα συμπληρωματικό ρόλο

15 - Είναι απαραίτητα τα φάρμακα;

Για μεσαίας βαρύτητας ή σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα είναι απαραίτητη η φαρμακευτική θεραπεία. Αλλά και για τα λιγότερο σοβαρά προβλήματα, όταν δεν έχει αποτέλεσμα η ψυχοθεραπεία, τα φάρμακα μπορεί να είναι επίσης απαραίτητα.

16 - Ποια είδη ψυχοθεραπείας συνηθίζονται σήμερα;

Μερικές από τις πιο αποτελεσματικές ψυχοθεραπευτικές τεχνικές σήμερα είναι:

η γνωσιακή
η συμπεριφορική
η διαπροσωπική
η ψυχοδυναμική
η θεραπεία οικογένειας ή συστημική
η ομαδική

17 - Ο κάθε ψυχοθεραπευτής εξειδικεύεται σε ένα είδος ψυχοθεραπείας;

Ένας καλός ψυχοθεραπευτής γνωρίζει τις περισσότερες – αν όχι όλες – από αυτές τις τεχνικές και χρησιμοποιεί κάθε φορά αυτή που ταιριάζει στον ασθενή και στην περίπτωση και στη συγκεκριμένη στιγμή.

18 - Πώς διαλέγω ψυχοθεραπευτή;

Μια δυνατή θεραπευτική συμμαχία και το ταίριασμα της προσωπικότητας θεραπευτή/θεραπευόμενου είναι μερικές φορές πολύ πιο σημαντικό στοιχείο από το ποια τεχνική θα χρησιμοποιηθεί. Γι’ αυτό αναζητήστε τον ψυχοθεραπευτή με τον οποίο νομίζετε ότι θα συνεργαστείτε καλύτερα.

19 - Πόσο διαρκεί η ψυχοθεραπεία;

Οι περισσότερες ψυχοθεραπείες είναι σύντομες (από 5 ως 12 συνεδρίες)· έχουν συγκεκριμένο στόχο και είναι προσανατολισμένες στο πρόβλημα. Οι πιο μακροπρόθεσμες θεραπείες μπορεί να είναι χρήσιμες για πιο επίμονα ή σοβαρά προβλήματα.

20 - Ποια είναι τα δικά μου καθήκοντα στην ψυχοθεραπεία;

Το αποτέλεσμα της ψυχοθεραπείας φαίνεται από το τι αλλάζει στη ζωή σας, ανάμεσα σε δύο συνεδρίες. Ο θεραπευτής θα πρέπει να έρχεται προετοιμασμένος στο ραντεβού αλλά κι εσείς θα πρέπει να προβληματίζεστε πώς θα αξιοποιήσετε καλύτερα αυτά που μάθατε στη θεραπεία.

21 - Πότε σταματώ με δική μου πρωτοβουλία μια ψυχοθεραπεία;

Περιμένετε για ένα εύλογο χρονικό διάστημα για να δείτε αποτελέσματα. Αν διαπιστώσετε όμως ότι «δεν προχωρά το πράγμα» δοκιμάστε άλλον ψυχοθεραπευτή ή άλλου είδους θεραπεία.

22 - Ψυχοφάρμακα. Γίνεται κατάχρηση;

Σήμερα γίνεται μεγάλη χρήση των ψυχοφαρμάκων. Το 20% του πληθυσμού παίρνει κάποιο ψυχοφάρμακο. Το 12% παίρνει αντικαταθλιπτικά, το 4% παίρνει ηρεμιστικά και τέλος, δυστυχώς το 6% των παιδιών διεγερτικά για την αντιμετώπιση κάποιας μορφής διαταραχής ελλειμματικής προσοχής – υπερπροσεξίας (ΔΕΠΥ)²

23 - H υπερβολική χρήση ψυχοφαρμάκων οφείλεται μόνο στους ψυχίατρους;

Περίπου το 80% των ψυχοφαρμάκων συνταγογραφούνται από γενικούς γιατρούς η από γιατρούς που δεν είναι ψυχίατροι και δεν έχουν καλή γνώση των ψυχοφαρμάκων. Πολύ συχνά η συνταγογράφηση γίνεται ύστερα από πιέσεις που δέχονται από τους ίδιους τους ασθενείς.²

24 - Πόσο εύκολη είναι η έναρξη μιας θεραπείας με ψυχοφάρμακα;

Είναι εύκολο να αρχίσει κανείς μια αγωγή με ψυχοφάρμακα. Συχνά όμως είναι δύσκολο να τη σταματήσει. Επομένως η απόφαση για την έναρξη μιας ψυχοφαρμακευτικής αγωγής πρέπει να γίνεται με περίσκεψη. Μερικές φορές πριν συνταγογραφήσει ένας γιατρός ίσως χρειάζεται να περιμένει για να δει πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα ή μήπως αρκεί μια απλή ψυχοθεραπεία.

25 - Που οφείλεται το ότι ορισμένοι ασθενείς οφελούνται με θεραπεία placebo;

Πολλοί ασθενείς εμφανίζουν βελτίωση με τη χορήγηση θεραπείας placebo³. Αυτό οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων όπως ο χρόνος (“που όλα τα γιατρεύει”), η προσμονή της βελτίωσης αλλά και στο γεγονός ότι αρκετά από τα συμπτώματα είναι τέτοια που έτσι κι άλλιώς θα υποχωρούσαν (πχ. όταν ένα άτομο εμφανίζει συμπτώματα που οφείλονται σε κάποια πιεστικά γεγονότα, τότε, όταν αυτά πάψουν, θα υποχωρήσουν και τα συμπτώματα).

26 - Πώς ξέρω ότι το φάρμακο που παίρνω δεν δρα ως placebo;

Όταν κάποιος ξεκινά θεραπεία με φάρμακα για ένα παροδικό πρόβλημα, συνήθως η βελτίωση του είναι πιθανότερο να οφείλεται σε δράση placebo, παρά στις ιδιότητες του φαρμάκου. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο δεν πρέπει να βιάζεται κανείς να πάρει φάρμακα. Η φαρμακευτική αγωγή δεν πρέπει να είναι η πρώτη αντίδραση αλλά το τελευταίο καταφύγιο.

27 - Οι διαφημίσεις των φαρμάκων;

Οι διαφημίσεις των φαρμάκων πάντα διογκώνουν τα πλεονεκτήματα και υποβαθμίζουν τους κινδύνους.

28 - Πόσο σύντομα δρουν τα ψυχοφάρμακα;

Επιστρατεύστε την υπομονή σας! Για τα περισσότερα ψυχοφάρμακα χρειάζεται να περιμένετε αρκετά για να δράσουν. Μην αλλάζετε αγωγή αν δεν έχετε εξαντλήσει τη δοσολογία και ένα κατάλληλο χρονικό διάστημα.

29 - Έχουν παρενέργειες τα ψυχοφάρμακα;

Χρησιμοποιείτε με προσοχή τα φάρμακα. Είναι εργαλεία -πολλές φορές επικίνδυνα- και το καθένα για μία ειδική δουλειά. Τα ψυχοφάρμακα συνήθως είναι ιδιαίτερα ασφαλή. Έχουν όμως παρενέργειες οι οποίες σε ειδικές (σχετικά σπάνιες) περιπτώσεις μπορεί να είναι σοβαρές.

30 - Πώς ξεκινώ τη θεραπεία με ένα ψυχοφάρμακο;

Επειδή πολλά ψυχοφάρμακα μπορεί να εμφανίσουν κάποιες παρενέργειες στην αρχή, ο γιατρός μας φροντίζει ώστε να πάρουμε την κατάλληλη δόση. Ο χρυσός κανόνας πάντως για την έναρξη μιας θεραπείας είναι «ξεκινάω με χαμηλή δόση, αυξάνω με αργό ρυθμό»

31 - Πώς μπορώ να διακόψω ένα φάρμακο;

Ορισμένα ψυχιατρικά φάρμακα έχουν κάποιες παρενέργειες κατά την διακοπή τους. Κι εδώ ο χρυσός κανόνας είναι «σταματάω ένα φάρμακο μειώνοντας αργά τη δόση του». Ποτέ ένα ψυχιατρικό φάρμακο δεν πρέπει να διακόπτεται απότομα ή χωρίς ιατρική οδηγία και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα ηρεμιστικά.

32 - Είναι καλό να παίρνει κανείς πολλά φάρμακα;

Κατά κανόνα η πολυφαρμακία κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Στον κανόνα αυτό όμως υπάρχουν αρκετές εξαιρέσεις όπως κάποιες μορφές διπολικής διαταραχής, μια επίμονη κατάθλιψη κλπ. Ο υπεύθυνος για το πόσα και ποια φάρμακα πρέπει να πάρουμε είναι ο γιατρός ο οποίος θα πρέπει να γνωρίζει τη δράση αλλά και τις αλληλεπιδράσεις των φαρμάκων που χρησιμοποιεί.

33 - Μήπως δεν πρέπει να παίρνουμε καθόλου φάρμακα;

Τα φάρμακα είναι απαραίτητα. Πολύ συχνά μπορεί να σώσουν τη ζωή ενός ασθενούς που πάσχει από μία σοβαρή ψυχική διαταραχή.

Πατήστε εδώ για τις ερωτήσεις 1-13 (Ψυχιατρική Θεραπεία)

Πατήστε εδώ για τις ερωτήσεις 34-55 (Αυτοκτονία και Εξάρτηση)

Παραπομπές και Σημειώσεις

Dr Frances is Professor Emeritus and former Chair, Department of Psychiatry, Duke University; Chair, DSM-IV Task Force. He is the author of Saving Normal and Essentials of Psychiatric Diagnosis
Ο συγγραφέας του άρθρου αναφέρεται φυσικά σε στοιχεία από τις ΗΠΑ. Από όσο ξέρουμε όμως, δυστυχώς οι αριθμοί αυτοί (εκτός αυτών των παιδιών) δεν διαφέρουν ριζικά από τους αντίστοιχους ελληνικούς.
Placebo είναι το εικονικό φάρμακο. Δηλαδή κάποιο χάπι το οποίο δεν έχει καμμία δράση. Θεραπεία με placebo λέγεται η χορήγηση εικονικού φαρμάκου στον ασθενή ώστε να δούμε το πώς αυτό θα επιδράσει στην υγεία του. Μερικές φορές όταν διενεργούνται μελέτες, η χορήγηση placebo γίνεται και εν αγνοία του γιατρού. Είναι μία πολύ χρήσιμη μέθοδος για την αξιολόγηση της δράσης των “πραγματικών” φαρμάκων.

(Visited 149 times, 12 visits today)

Νευρολογία και Ψυχιατρική

Θέματα Νευρολογίας και Ψυχιατρικής

Ψυχοθεραπεία

Ψυχοθεραπεία

50 Συμβουλές για όσους έχουν ψυχιατρικό πρόβλημα

Μέρος Δεύτερο (14-33): Ψυχοθεραπεία – Ψυχοφάρμακα

28 Comments

Leave Comment Cancel reply

Χαράλαμπος Καραγιαννίδης