Ελευθερία και υπαρξιστική  ψυχοθεραπεία

Η ελευθερία θεωρείται ώς κάτι το καλό, ώς πανανθρώπινο αγαθό, κάτι το οποίο όλοι μας επιθυμούμε και επιδιώκουμε. Συνήθως οταν λέμε ελευθερία εννοούμε ελευθερία από κάποιας μορφής καταπίεση· για παράδειγμα ελευθερία της ψήφου, ελευθερία επιλογής της εκπαίδευσής μου, ελευθερία να λέω τη γνώμη μου, να οργανώνομαι και να διαμαρτύρομαι κοκ. Για τον υπαρξισμό, το περιεχόμενο της έννοιας της ελευθερίας είναι πιό ευρύτερο και πιό ουσιαστικό. υπαρξιστική ψυχοθεραπεία

Επομένως ελευθερία σημαίνει δυνατότητες τις οποίες εμείς οι ίδιοι μετασχηματίζουμε σε πραγματικότητες. Αν ισχύει όμως αυτό, δηλαδή άν οι επιλογές μου, οι πράξεις μου ή οι μη-πράξεις μου, η στάση μου γενικά εξαρτώνται από μένα, τότε και οι συνέπειες βαρύνουν τους δικούς μου ώμους.

Αν θεωρήσουμε μάλιστα ότι και το νόημα της ζωής δεν είναι τόσο αυτο-νόητο, τότε η ευθύνη του προσώπου που αποφασίζει ελευθερα είναι ακόμη μεγαλύτερη. Πρέπει να δημιουργήσει κανείς μόνος του τα θεμέλια όπου θα στηρίξει τις αξίες του. Ο ίδιος ο άνθρωπος θα αποφασίζει για το ποιό είναι το σωστό (καλό) και ποιό το λάθος (κακό). Ο ιδιος ο άνθρωπος καλείται σ’ αυτή την περίπτωση να είναι η πυξίδα του εαυτού του. Και ο τρόμος μπροστά στην ευθύνη που απορρέει από αυτή την ελευθερία είναι τεράστιος γιατί αφού είμαι εγώ υπεύθυνος για τις πράξεις μου δεν μπορώ να κατηγορήσω κανέναν άλλον για τις συνέπειες τους.

Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία

Οταν λοιπόν οι επιπτώσεις της συνειδητοποίησης της ελευθερίας του ανθρώπου είναι τόσο μεγάλες, όταν το ψυχολογικό κόστος είναι τόσο βαρύ, τότε συμβαίνει πολλές φορες είτε συνειδητά είτε υποσυνείδητα να προσπαθεί να αποφύγει την ανάληψη ευθύνης, να δεχεται τελικά οτι έχει λιγότερη ελευθερία από αυτήν που πράγματι έχει. Ο φόβος του ανθρώπου μπροστά στην ελευθερία είναι μερικές φορές τόσο ισχυρός που γίνεται η αιτία να οδηγείται ο άνθρωπος  στο να αρνείται την ίδια του την ελευθερία και να υποτάσσεται σε αυταρχικές εξουσίες όπως περιγράφει πολύ αναλυτικά ο φιλόσοφος – ψυχαναλυτής Εριχ Φρόμ στο βιβλίο του με τον εύγλωττο τίτλο “Ο Φόβος μπροστά στην Ελευθερία”.

Υπάρχουν πολύ χαρακτηριστικά παραδείγματα όπου κατά την υπαρξιστική θεραπεία ο ασθενής προσπαθώντας να αποφύγει την ευθύνη της λήψης μιας απόφασης “βολεύεται” πάρα πολύ άνετα στο να αποδεχτεί ότι η νόσος του μπορεί να είναι κληρονομική, γεγονός που τον κάνει πολύ πιό παθητικό στη θεραπεία. Το να θεωρεί όμως κανείς τον εαυτό του λιγότερο ελεύθερο από ότι πραγματικά είναι μπορεί σε κάποιο βαθμό να μειώνει το υπαρξιακό άγχος αλλά προκαλεί ψυχολογική δυσκαμψία και συναισθήματα απόγνωσης. Η δουλειά του υπαρξιστικού θεραπευτή είναι να βοηθήσει τον ασθενή του να βρεί μόνος του τους πολλούς και διάφορους τρόπους ελευθερίας σκέψης και δράσης για την αντιμετώπιση του άγχους του αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα το βάρος της ευθύνης για την απόφαση της ζωής την οποία αποφάσισε να ζεί.